نکتـهی اول

در ابتدای آخرین قسمت از بحث ملکوت انسان نگاهی به چند آیه از قرآن کریم داریم:

عدهای به خدا ایراد مـىگیرند که وسوسـهی شیطان اعمال ما را خراب مـىکند، چـهگونه این بـىعدالتی را تحمل کنیم؟ آیـهی 60 سورهی انعام پاسخ خدا به این انتقاد است:

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ

آیـهی 261 هم به این مطلب برمـىگردد که خدا بیـشتر از ایـنکه از ما بخواهد ذکر بگوییم، مـىگوید به مردم بپردازید:

مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ

آیـهی دهم از سورهی مبارکـهی زمر مربوط به زمانی است که کار خیلی سخت مـىشود و ثواب صبر بر گناه را بیان مـىکند.
وقتی انسان به ملکوت اعمال حواسش نیست، کلاه سرش مـىرود و هرچه در جیب دارد، تا شب خرج مـىکند.
این دو آیه اول از حسنات شروع مـىکند و نشانـهی سبقت رحمت خدا بر غضبش است.

نکتـهی دوم

یک میل به ملکوت در آدمیان وجود دارد، و علامت آن هم این است که انسان هیچ گاه راضی نمـىشود، همیشه ناراحت است که چـهرا روزهایش این گونه مـىگذرد!

یک میل به مرگ هم هست، وقتی انسان مـىخواهد بمیرد، از بـىوفایی دنیا زیاد مـىگوید، ایـنها مربوط به دوران نوجوانی کسانی است که اهل معاشقه با خدا هستند. همین شخص وقتی بزرگتر مـىشود، نفسش کار خود را مـىکند و دیگر زیاد به مرگ فکر نمـىکند و برای 15 سال بعد نقشه مـىکشد، یعنی شخص گیر کرده است، اسم این گیر حجاب است. دو نوع حجاب داریم:

الف) حجاب تعلقات: انسان به چیزهایی که دارد، وابسته مـىشود و علاوه بر ایـنکه به آنها احساس نیاز مـىکند، فکر مـىکند که از جانب آنها قدرتی هم دارد. آرام آرام از نوجوانی به بعد که ابزارها را بـهتر مـىشناسد، این نوع حجاب به سراغش مـىآید، اول علم است، بعد جمال و کمال و مقام، اطرافیان، اسباب و اثاثیه و مال و دارایی.
ایـنکه چـهرا با بالاتر رفتن سن، پاکی و وارستـهگی کـمتر مـىشود، مربوط به حجاب تعلقات است. کـمکم خدا از وجودش پاک مـىشود و توجهش به ملکوت کاهش مـىیابد.

ب) حجاب اراده: بزرگان و علما یک عده را در جوانی و نوجوانی انتخاب مـىکنند تا به حقیقت زندهگی و عبودیت برسند، بزرگان برای این کار دو راه در پیش مـىگیرند:

1. ایصال به مطلوب: در این روش عالم دست متعلم را گرفته و هـمراه او مـىرود تا راه را نشانش دهد.
2. ارائـهی طریق: در این شیوه راه و آدرس را به جوان یا نوجوان مـىدهند و خودشان دیگر کاری ندارند.

برای ایـنکه بزرگان کسی را برگزینند، باید در وهلـهی اول نورانیتی در او ببینند، دیدن این نورانیت ذاتی نیست، انسان باید خودش نشان دهد؛ بعد قابلیت را در انسان تشخیص مـىدهند؛ و سپس انسان را امتحان مـىکنند. این آزمونها با امتحانات سایرین تفاوت کوچکی دارد، و آن هم این است که خارج از ظرفیت آنها است. امتحان این افراد درد دارد و سختی مـىکشند، انسان این جا باید بفهم چه خبر است والا ممکن است کافر شود. بعد که امتحان را رد کرد، تازه مـىفهمد به جایی رسیده که کسی دستش را گرفته و راه را نشانش مـىدهد.

عالمی مدتها خدمت امام زمان عجل الله تعالی فرجه، توسل داشت، پس از مدتی از آقا گلایه کرد که چرا به یاد ما نیستید و تحویل نمـىگیرید؟! در عالَمی امام عجل الله تعالی فرجه را در خواب دید، آقا فرمودند فلانی خیلی حرف زشتی زدی! مگر مـىشود ما به یاد تو نباشیم؟ ما هزار سال قبل از خلقت تو و خانوادهات را مـىشناختیم و دعایتان مـىکردیم.

بعد که درد آمد، باید صبر کند، همین صبر باعث مـىشود که انسان ظرفیت پیدا کند:

و لغربلن الغربلة و لبلبلن البلبلة

غربال مـىکنیم شما را غربال کردنی، آن قدر غربال مـىکنیم که سره از ناسره مشخص شود، مـىخواهیم تو را از مردم جدا کنیم، لذا باید امتحانها سخت باشد، چنان تو را مـىدوانیم که از نفس بیافتی، هر کس ماند یعنی ظرفیت دارد، هر کس مـىخواهد برود، برود.
و نیز شما را مورد بلا قرار مـىدهیم، امتحان پشت امتحان. هیچ چیز از تو باقی نمـىگذاریم، مـىخواهیم شما را به ملکوتی برسانیم که مفت نیست.

جسم تو وظیفـهی خود را بلد است و حتا موقعی که داری گناه مـىکنی، در حال ذکر گفتن است، روح گناه مـىکند، جسم پاک است. مـىخواهیم تو را به جایی برسانیم که این مطالب را بفهمی.

إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ

چـهگونه مـىتوانیم با منبع نور در دنیا ارتباط برقرار کنیم؟

طبق آیـهی 30 سورهی مبارکـهی فصلت،
1.  باید مشرک نباشی؛
2. باید بر این مطلب – دیـنداری – استقامت کنی؛
3. ملائکه بر تو نازل مـىشوند؛
4. بشارت مـىدهند، بشارت دائمی؛
5. تخافوا برمـىگردد به غصـههای حال و آینده. آینده دو قسمت است، آیندهی دنیا و آیندهی آخرت؛
6. تحزنوا برمـىگردد به غصه برای گذشته؛
7. بهشتی را بشارت مـىدهد که پس از طی مراحل فوق دیگر برای شما نقد است.

بار دیگر به آیـهی مذکور نگاهی مـىاندازیم، اولاً تخافوا بر تحزنوا مقدم شده است، یعنی بـهتر است عقل انسان کار کند و به جای فکر کردن به گذشته، به فکر آینده باشد، و در مورد آینده هم، آیندهی آخرت مقدم است.

در باب استقامت هم ذکر چند نکته ضروری است:
1. راستی: به معنای صراط المستقیم هم معنای صدق در عمل و گفتار را مـىدهد و هم بـىانحرافی در مسیر.
2. پیوستـهگی: آهسته و پیوسته بروید.
3. اعتدال: نه تند بروید و نه کند. نه از معصومین علیهم السلام جلوتر بروید و نه عجله داشته باشید.

نکتـهی سوم

از موانع ملکوت غفلت است. در این مورد از معصومین علیهم السلام عباراتی نقل شده است از جمله، الغفلة فقدٌ، یا الغفلة ضلال.
فقد یعنی نداشتن، وقتی انسان غافل است، چیزی را ندارد، مـىگویند دوای غفلت یقظه است، یعنی در سال حتا اجازه ندهیم که یک صحنه را با چشم دل نبینیم.

سید بن طاووس که در چهل سال آخر عمر، نه تنها گناه و مکروه، که حتا یک عمل مباح هم انجام نداده بود، در نامـهای به پسرش نوشته بود الان مـىدانم که آقا کجاست و چه مـىکند!

بیداری یعنی تعداد عمـلهای بـىخود و بـىفایدهی انسان کم شود، یعنی لغو نداشته باشد، کاری انجام ندهد مگر ایـنکه برای آخرتش سود داشته باشد.
منشأ این بیداری تفکر است، اگر هم مـىخواهی بروی سیزده بـهدر، اجازه نداری به منظرهای نگاه کنی مگر ایـنکه در مورد آن فکر کنی و عبرت بگیری.
حال اگر این غفلت رخ داد، اول انسان از خودش و بعد از خدا غافل مـىشود، از خدا که غافل شد، دو طرف هـمدیگر را فراموش مـىکنند و یک پرده بین آن دو به وجود مـىآید، و انسان تبدیل مـىشود به یک حیوان ناطق:

وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ [1]

بدن و تمام اعضا و جوارح ما متعلق به عالم ملک هستند، یعنی اگر دست کسی در آتش باشد، مـىسوزد؛ اگر انسان مدتی نخوابد، توانش کم مـىشود؛ در کل یعنی انسان بر زمان و مکان هیچ احاطـهای ندارد، چون ابزارش ملکی است، اما اگر به ملکوت آمد، ابزار او هم ملکوتی مـىشوند.

یکی از عرفا در باب آیـهی 69 سورهی انبیاء: قُلْنَا یَا نَارُ کُونِی بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِیمَ ، مـىفرمایند آتش دو قدرت دارد، یکی سوزاندن و یکی هم گـلستان بودن، باید ببینیم ما که هستیم!

قانون ملکوت: اگر چشم از چیزهایی که ملکی است بپوشانی، چشمت را کاری مـىکنیم که چیزهایی را ببیند که دیگران نمـىبینند.

حضرت آقای انصاری همدانی در مورد آقای اسماعیل دولابی 15 ساله مـىفرمودند این بچه، الان تا چندین سال بعد برزخش را مـىبیند!

عمار یاسر و امام علی علیه السلام در راهی مـىرفتند که به تعداد زیادی مودچه دیدند، عمار پرسید

- آیا کسی هست که بداند چند مورچه در عالم هست؟
- إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَى وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَکُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ و انا امام مبین.

متأسفانه قفس ما را به خودش مشغول کرده است.

همین امام بزرگوار در کتاب شریف خود مـىفرمایند

اگر تمام پردههای عالم برداشته شود، سر سوزنی بر باور و یقین علی افزوده نمـىشود.

ما خیلی توانایـىهای خودمان را دسـتکم گرفتـهایم، باید مبارزه کنیم. از مادیات و زندهگی و صحبت کردن و نمازت شروع کن، هر جا مُلکی فکر کردی، مبارزه کن، بگو مـىخواهم ملکوتی فکر کنم. هرچه ابزارهای مُلکی را ندیده بگیریم، ابزارهای ملکوتی بـهات مـىدهند.

فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

در آیـهی هشتاد و سوم سورهی مبارکـهی یاسین مـىخوانیم که همـهی اشیاء ملکوت دارند. امام علی علیه السلام فرمودند دستی که در خیبر را از جا کند، قدرت بازوی علی نبود، قدرت روحش بود.

خلاصـهی بحث

مـىدانیم که برخی از حیوانات و تمام جمادات دارای شعور هستند، و انسان نیز یکی از ذىشعوران است، پس از نظر شعور با دیگر موجودات فرقی نداریم و تنها تفاوت در میزان شعور است.
اما انسانها دارای دو قدرت دیگر نیز هستند، یکی قدرت انسانی است و دیگری قدرت ملکوتی. برخی از انسانها بدون دین به قدرت ملکوتی دست مـىیابند و از زندگی لذت مـىبرند و لذتشان هم با دیگر موجودات تفاوت دارد.
اگر ما در این دنیا به ملکوت توجه نداشتته باشیم و از دنیا برویم خواهیم فهمید که چه ضرری متحمل شدهایم.

اولئک کالانعام بل هم اذل

برخی از انسانها که از ملکوت استفاده نکردهاند، از حیوانات هم بدتر هستند. خدا برای انسانها سرمایـهگذاری کرده و مـىبیند عدهای سرمایه را خراب کرده و از آن استفاده نکردهاند و عمرشان هم تمام است.
در حالـىکه عدهای بدون دین به این ملکوت مـىرسند، مسیری که بسیار مشکل است. ارباب ریاضات گزینـههای حیوانی خود را کم مـىکنند، چون هر چه حیوانیات را کم کنیم، گزینـههای انسانی نمایان مـىشود. ولی ما این روش را قبول نداریم، چون دینی نیست.
خداوند مـىفرماید بندهی من! اگر مرا اطاعت کنی، قدرتت همانند من مـىشود انی اقول کن فیکون، حتی تقول.

یکی از علمای شیعه با مرتاضی بحث مـىکرد. مرتاض گفت من مـىتوانم کاری کنم که تمام راهها را بر تو ببندم و فقط یک مسیر باز باشد. از عالم شیعه خواست تا از جا برخیزد، وردی خواند و اشارهای کرد، عالم دید که به هیچ سمتی نمـىتواند برود الا مستقیم. این عالم بزرگوار فکری کرد و گفت من مـىنشینم و تو دوباره همین کار را انجام بده. مرتاض دوباره ورد خواند و اشاره کرد، اما دید که عالم از جا برخاست و به هر مسیری که مـىخواست رفت! با تعجب پرسید که چه اتفاقی افتاده؟! عالم شیعی هم گفت وقتی مـىخواستم از جا برخیزم گفتم لا حول ولا قوة الا بالله و از جا بلند شدم.

اگر انسان با ملکوت خود آشنا شود مـىتواند در ارادهی تمام مردم تصرف کند، اما باذن الله. ما در ملکوت عوالمی داریم بسیار بالاتر از آنچه ارباب ریاضات دارند.

همسر مرحوم آخوند خراسانی، صاحب کفایة الاصول، بیمار شد. پسرش به سراغ یک مرتاض هندی رفت، مرتاض گفت نیت تو خانمی است که سه روز دیگر مـىمیرد. وقتی برگشت، آخوند گفت دوباره به سراغ او برو و بگو پدرم هم نیتی دارد مـىتوانی آن را باز کنی.
مرتاض هندی پس از مدتی تأمل گفت کسی که در نیت پدر توست، کسی است که الان آفتاب دور سر او مـىچرخد، چند لحظه پیش کربلا بود، الان مشهد است، و دارد مـىرود به سمت قم ....
وقتی پسر ماوقع را برای پدرش بازگفت و از نیت پدر پرسید، آخوند خراسانی فرمود نیت من مهدی زهرا سلام الله علیهما بود.

مشکل ما این است که پل ارتباطی قوی با امام خود نداریم.

دومین مشکل ما عدم توجه به ملکوت است، و نتیجـهی آن حسرتی عظیم در قیامت است بابت نرسیدن به ملکوت و نیز ضرری بزرگ که حتا در مخیلـهمان هم نمـىگنجد.
آنقدر زمینی شدهایم که عباداتمان را هم با ترازوی دنیوی مـىسنجیم و نمـىتوانیم بفهمیم که عبادات با قوانین دنیوی کاری ندارد و توجیه نمـىشود.
من و شما نماز مـىخوانیم، خوبان ما نماز صحیح و با توجه دارند ولی بعد از سلام نمـىفهمیم که چه کردهایم! و یا در مجالس شرکت مـىکنیم و این را با حسابهای دنیوی مـىسنجیم.
اما یک نوع نگاه این است که با این کار در عرش کولاکی به پا کردهایم. در عرش بیـشتر منتظرند تا ببینند ما چه مـىکنیم.

جبرئیل خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله بود و در همان حال ابوذر نزدیک شد، و چون فهمید بحث خصوصی است جلوتر نرفت. همان لحظه جبرئیل گفت اگر جلو بیاید و سلام کند جوابش را خواهم داد. حضرت پرسیدند مگر او را مـىشناسی؟ و جبرئیل پاسخ داد آنقدر که ابوذر در عرش مشهور است در فرش کسی او را نمـىشناسد.

انسانی که مـىداند مادرش او را چک مـىکند و مـىداند که آنچه دارد متعلق به خودش تنها نیست و همه او را نگاه مـىکنند، خیلی بیـشتر مراقب خودش خواهد بود.

کوه طور، کوه نیست، یک تپـهی کوچک است، اما چـهرا به آن کوه مـىگویند؟

خدا به فرشتـهگان فرمود در زمین بگردید و جایی پیدا کنید تا من با کریمم، موسا، صحبت کنم. قلـهها سر برآوردند ولی طور در دلش گفت من که لیاقتش را ندارم ... خدا فرمود همین را بالا بیاورید!

در دیدگاه ملکوتی هرچه خودت را کـمتر ببینی، بیـشتر تحویلت مـىگیرند، یعنی دقیقاً برعکس دنیا. هرچه ادعایت کـمتر باشد، تحویل گرفتن از بالا بیـشتر است.
اگر نماز شب خواندی و سرت را بر خاک گذاشتی و ذکر یونسیه را خواندی نگاهت مـىکنند.

در احوالات اویس قرنی نقل مـىکنند که گفت

مـىخواهم عبادتی کنم که از خجالت خدا در بیایم. نماز صبح را که خواند شروع کرد به شکر کردن تا رسید به نماز ظهر فردا! گفت خدایا ببخشید، ناتوانی جسمی و خواب اجازه نمـىدهد. دیدم هرچه بیـشتر عبادت کنم، بیـشتر باید شکر کنم!

در روز قیامت گنـهکاران حرفـهای مـىگویند یک دقیقه ما را به دنیا برگردانید تا جبران کنیم. در عرض یک دقیقه در دنیا مـىشود خیلی در ملکوت کار کرد. لذا اگر کسی به ملکوت نگاه کند، دم مرگ هم نمـىتواند ناامید شود.
در هر مسیری مـىرویم باید راه برگشت را هم یاد بگیریم. نباید بدون آشنایی در مسیری گام برداشت. امام حسین علیه السلام در آخرین لحظات راه برگشت را به شمر نشان دادند اما نپذیرفت.
انسان باید بتواند در مسیری کار کند که قدر برکت کار را احساس کند و بداند که آن کار چه تأثیری برایش دارد. اگر یک لحظه دقیقاً بداند که چه کار مـىکند و چه ارزشی دارد، دیگر به راحتی همه چیز را خراب نمـىکند.
توجه نکردن به ملکوت مانند این است که یک حساب بانکی داشته باشیم و هر روز به این حساب سود واریز مـىشود و ما نمـىدانیم و هر چند مدت یک بار یک چک سفید امضا به کسی مـىدهیم تا حساب را خالی کند، چون فکر مـىکنیم که پول کمی در حساب داریم. دقیقاً همین وضعیت را در عبادات داریم پیاده مـىکنیم. چند روز عبادت مـىکنیم و آخر هفته چک مـىدهیم به کسی تا حساب را خالی کند، با یک گناه و اشتباه.
حال اگر به عالم ملکوت نزدیک شویم، ارتباطاتی را کشف مـىکنیم که بسیار لذتبخش خواهد بود.
امثال ما سرمایـههای کلانی به برکت حسین علیه السلام گیرمان مـىآید. اگر حسین نبود این بساط محرم و عزاداری و پیراهن مشکی هم نبود. اگر حواسمان به حساب بانکـىمان باشد، به جمع بزرگان و سرمایـهداران خواهیم پیوست.
وقتی انسان به ملکوت توجه مـىکند و مـىفهمد که همه چیز از خداست، بیـشتر شکر مـىکند. لئن شکرتم: شکر یعنی ایـنکه بدانیم امشب چه چیزی گیرمان آمده، لازیدنکم، خدا نمـىگوید نعمـتهایت را زیادتر مـىکنیم، مـىفرماید خودت را زیادتر مـىکنیم، یعنی جوارحت را زیادتر مـىکنیم. در چشم ابزارهایی وجود دارد برای درک ملکوت و نیز در دیگر اعضا و جوارح. اگر ایـنها را کنترل کنیم، خدا هم قدرت دیداری و شنیداری و دیگر قدرتها را دو برابر خواهد کرد.

علی علیه السلام فرمود من در خیبر را با قدرت خودم باز نکردم، با قدرت ملکوتی باز کردم. مرتاضها با قدرت دینی قطار نگه مـىدارند، و ما هم اگر حواسمان باشد از چند صد کیلومتری ماه را دو نیم خواهیم کرد، و جهان حقیقی را خواهیم دید.

وقتی رگ دست امیرکبیر را در حمام فین کاشان زدند با خون دستش یک بیت شعر نوشت: