- ادب چیست؟ یعنی کسی که بخواهد در اسلام ادب را رعایت کند چه کاری باید انجام دهد 2- اخلاق چیست؟ 3 - سیر و سلوک (عرفان) تعریف ادب این سبک بحث در مورد اخلاق از 2500 سال قبل یعنی 25 قرن پیش شروع شده و در واقع صحبتهای ما تنها با آب و تاب بیشتری بیان می شود. ما در زمینه ادب کتابی داریم به نام کتاب طهارت الاعراق که در واقع می توان گفت از اولین کتابها در زمینه اخلاق است و این کتاب برای جناب ابن مسوی می باشد. کسانی که می خواهند شروع کنند می رسند به این که رواقیون چه گفته اند فلوطین چه گفته افلاطون چه گفته ارسطو چی گفته سقراط چی گفته است.

اما ما به آنها تعهد خاصی نداریم الا این که یک چیز معقولی بگویند که ما عقل داریم آنها هم عقل دارند و ما بیشتر به اهل بیت توجه داریم که من خیلی گرایش به این طریق دارم که امام صادق (ع)ما مسئله را چگونه دیده، پیامبر اکرم(ص) و یارانش این مطلب را چگونه بیان کرده اند و ما از این طریق شروع می کنیم که مجلسمان انشااله یک روحانیتی هم بگیرد. ماخود ادب را چگونه بیان می کنیم؛ منظورم معنی ادب نیست. علما یک تعریفی از این اصطلاح دارند که در واقع می شود گفت قشنگ ترین تعریف در این زمینه است. نمونه آن مرحوم استاد علامه طباطبائی است که می فرمایند: حفظ حد و اندازه هر چیز و تجاوز نکردن از آن را ادب آن چیز می گویند که شبیه عدالت است و عدالت یعنی قرار دادن هر چیز در جای خود و شعار عدالت در جمهوری اسلامی ایران همین است که در روابطمان عدالت داشته باشیم. دولت عادل باشد مردم عادل باشند، مثلا قرآن جایش آن بالاست. جای گل در گلدان است. اگر گلهایی به این قشنگی دم در بیفتد ظلم است. اگر از من بیشتر از آن چیزی که هستم تعریف بشود ظلم است و اگر کمتر هم بشود ظلم است. حق زنم را همانطور که هست باید ادا کنم؛ اگر کمتر یا بیشتر هم کنم آن ظلم است. مردم جامعه هم همین طور؛ اگر از چراغ قرمز رد شوند، تعدی به حق دیگران و آن هم ظلم است. ادب هم همین طور است یعنی همه چیز باید سرجای خودش باشد، به جا بخندی به جا حرف بزنی. فرض کنید در آن قسمت که قاری قرآن می خواند یکی رد شود؛ همه می گویند بی ادب آن جا جای کسی است که تلاوت قرآن می کند. ایشان سخنی از علامه طباطبایی گفتند در رابطه با ادب که واقعا تعریف بجا و کاملی است که این چنین می باشد: ادب هیئتی زیبا و پسندیده است که طبع و سلیقه چنین سزاوار میداند که هر عمل مشروعی بر مبنای آن هیئت واقع شود و معنای دیگر عبارت است از ظرافت و زیبایی و عمل . و عمل وقتی زیباست که اولا مشروع و ثانیا اختیاری باشد. یعنی اگر می خواهید با ادب باشید کارشما باید دو تا ویژگی داشته باشد. اولا مشروع باشد یعنی خدا اجازه داده باشد. پس یعنی نگاه به زن نامحرم بی ادبی است. نبوسیدن بچه بی ادبی است، ببوسم ادب است. جواب سلام ندادن بی ادبی است؛ بعضی چیزها اختیاری نیست مثلا خواب بودم پایم به قرآن خورد و افتاد نمی گویند آقاتهرانی بی ادب است چون اختیار نداشتم، خواب بودم. اما اگر حواسم جمع باشه بزنم این میز و قران بیفتد به من بی ادب می گویند. تمام زندگی ما تحت این شئونات می آید. مخصوصا هفت عضو را باید بسیار مد نظر داشته باشیم، چون شیطان از این هفت کانال وارد می شود نمی دانم حج مشرف شده اید یا نه یکی از اعمال حج رمی جمرات است. یعنی ما میرویم و به جمره هفت سنگ می زنیم. جمره آنجایی است که شیطان آمده، هاجر، ابراهیم و اسماعیل را گول بزند. ما به هر کدام هفت سنگ می زنیم چون هفت عضو ما در معرض گناه است: چشم، دوتا گوش، زبان، شکم، دست، پا و فرج. پس نگاه حساب شده باشد، گوش دادنت و ندادنت حساب شده باشد. خوردنت و نخوردنت حساب شده باشد. خندینت و نخندیدنت حساب شده باشد. نوشتنت حساب شده باشد. اعضای ما روزی می آید که بر علیه ما شهادت می دهند. صاحبش گلایه می کند و می گوید نگو گیر می افتیم ها قالوا انطقنا الله الذی انطق کل شی. میگه اون کسی که همه چیز رو به نطق می آورد من را به حرف آورده. به من گفته اند شهادت بده. دستت شهادت می ده، پاهات شهادت می دهند. اگه الان کاری می کنیم و آبرومون نمی ره خدا می خواهد. گول نخورید برادران و خواهران. همه ما در ادب پذیری یکسان نیستیم، بعضی از ما بعضی چیزها رو از پدر ها و مادرهامون داریم. وقتی می خواهیم خودمان رو تربیت کنیم یکسان نیستیم، ولی باید تمرین کنیم. یک راه کار برای تمرین: یکی از دوستان به یکی از بزرگان گفت که من از مهمان خوشم نمی آید. از اینکه کسی سر سفره من بنشیند ناراحت می شوم. ایشان فرمودند: تصور کن آن کسی که به مهمانی تو آمده است؛ رسول خدا(ص) است. این شخص هم یکی از امت این پیامبر است؛ اینگونه تصور کن تا پذیرایی کردن برایت آسان شود. نکته مهم : التفات بزرگان بسیار روی این مورد تاکید داشتند. التفات و توجه از دستورات بزرگانی چون آیه الله سید احمد کربلایی و علامه طباطبایی به شاگردانشان بود. غفلت در برابر التفات است. وقتی غفلت می آید کسی نمی تواند تو را از غفلت بیرون بیاورد. پس قبل از اینکه به غفلت دچار شوی توجه کن تا اینکه دچار آن نشوی. پایان صحبت با حدیثی از امام صادق علیه السلام از کتاب کافی: «إن اَجَّلتَ فی عُمرِک یَومَین، فَأجعَل أحدَهُما لِأَدَبِک لِتَستَعینَ بِه عَلی یَوم مَوتِک» اگر دو روز از عمرت باقی مانده است، یک روزش را ادب بیاموز تا (روز دوم) هنگام مرگ مودب زندگی کنی.